Riserva Naturale Regionale
Monte Genzana Alto Gizio
Condividi
Home » Natura » Fauna

Insetti

Il popolamento entomologico della Riserva Naturale annovera 170 specie segnalate.

Tra gli elementi ad ampia diffusione paleartica (PAL), le specie più rappresentate nell'area del Monte Genzana, tra quelle legate esclusivamente alle medie ed alte quota nell'area appenninica, mostrano un corotipo sibirico-europeo con circa l'11% delle specie totali. La componente faunistica più consistente, tuttavia, è rappresentata dal "blocco europeo" (EUR) con circa il 30% dei taxa totali, nel quale il corotipo europeo e sud-europeo, comprendenti rispettivamente il 40% ed il 38% dell'intero "blocco". Scarsamente rappresentati risultano invece gli elementi w-europei ed e-europei. Anche la componente mediterranea s.l. (MED), come era facilmente prevedibile per un'area appenninica, è molto scarsamente presente nel comprensorio indagato ed è rappresentata in percentuale soltanto dal 3.6%. Tra le specie più prettamente mediterranee presenti nella Riserva sono da ricordare: l'Ortottero Euborellia moesta, il Coleottero Minyops carinatus ed i Lepidotteri Anthocharis euphenoides, Glaucopsyche alexis, Pyrgus malvoides e Mallada zelleri.

La componente faunistica più importante dell'area è sicuramente costituita dagli elementi endemici e subendemici (Endem), che rappresentano circa il 9.5% dell'intera entomofauna segnalata, percentuale in linea con i dati italiani.

La distribuzione più significativamente rappresentata è quella appenninica (12 taxa), seguita da quella alpino-appenninica (5 taxa) e quella appenninico-dinarica (1 taxon), mentre, al momento, per il comprensorio del Monte Genzana, risultano del tutto assenti gli endemici centroappenninici. Tra le specie e le sottospecie a distribuzione appenninica sinora segnalate per l'area in esame, risulta particolarmente interessante la presenza dell'Ortottero Italopodisma samnitica, dei Coleotteri Carabidi Trechus cerreti, Percus bilineatus e P. dejeani, del Coleottero Tenebrionidae Asida pirazzolii pirazzolii, del Coleottero Crisomelide Luperus biraghii, dei Coleotteri Curculionidae Otiorynchus luigionii e O. sirentensis sirentensis, dei Lepidotteri Licenidi Lycaena italica e Polyommatos virgilius, e del Lepidottero Zigenide Zygaena oxytropis. Si tratta generalmente di elementi di alta quota che sono stati favoriti nei processi di differenziamento e di isolamento geografico ed ecologico dalle alterne vicissitudini paleoclimatiche che hanno interessato l'Appennino durante le glaciazioni plio-pleistoceniche.

Tra gli elementi subendemici ricordiamo infine il Coleottero Stafilinide Omalium xambeui, il Coleottero Curculionidae Otiorynchus lutuosus, il Lepidottero Ninfalide Melitaea varia, i Lepidotteri Satiridi Erebia carmenta e E. neoridas, tutti a distribuzione alpino-appenninica, e l'interessante Coleottero Cerambycidae Pedestredorcadion arenarium, a distribuzione appenninico-dinarico e di origine verosimilmente trans adriatica, arrivato in Appennino probabilmente a seguito delle ultime regressioni marine würmiane.

Le specie di interesse comunitario che risultano effettivamente presenti all'interno dei confini della Riserva sono le seguenti:

Allegato II

  • Euphydryas provincialis [riportata in Direttiva come E. aurinia]

Allegato IV

  • Parnassius apollo
  • Parnassius mnemosyne
  • Phengaris arion [riportata in Direttiva come Maculinea arion]
  • Zerynthia polyxena

Ad esse vanno aggiunte alcune specie potenzialmente presenti in quanto, pur non essendo state sinora rinvenute all'interno dei confini del SIC, risultano presenti in prossimità di esso e sono legate a tipologie di habitat rilevabili al suo interno:

Coleoptera:

  • Osmoderma eremita Scopoli, 1763
  • Rosalia alpina (Linnaeus, 1758)

Orthoptera:

  • Saga pedo (Pallas, 1771)

Check list

Orthoptera

  • Barbitistes yersini Brunner, 1878
  • Leptophyes laticauda (Frivaldsky, 1867)
  • Decticus verrucivorus verrucivorus (Linnaeus, 1758)
  • Eupholidoptera chabrieri chabrieri (Charpentier, 1825)
  • Italopodisma samnitica (La Greca, 1954)
  • Calliptamus siciliae Ramme, 1927
  • Oedipoda caerulescens caerulescens (Linnaeus, 1758)
  • Oedipoda germanica (Latreille, 1804)
  • Dirshius petraeus (Brisout, 1855)
  • Stenobothrus lineatus lineatus (Panzer, 1796)
  • Glyptobothrus rubratibialis Schmidt, 1978
  • Euchorthippus declivus (Brisout, 1848)
  • Euborellia moesta (Gené, 1837)

COLEOPTERA

Fam. Carabidae

  • Trechus cerrutii Focarile, 1950
  • Percus bilineatus (Dejean, 1828)
  • Percus dejeanii (Dejean, 1931)

Fam. Staphylinidae

  • Omalium xambeui Fauvel, 1876
  • Lesteva monticola Kiesenwetter, 1847
  • Ontholestes murinus (Linnaeus, 1758)

Fam. Elmidae

  • Elmis aenea (Ph. Müller, 1806)
  • Limnius perrisi perrisi (Dufour, 1843)

Fam. Buprestidae

  • Acmaeoderella flavofasciata (Piller, 1783)

Fam. Tenebrionidae

  • Asida (Asida) pirazzolii pirazzolii Allard, 1869

Fam. Meloidae

  • Mylabris flexuosa Olivier, 1811

Fam. Cerambycidae

  • Pedestredorcadion arenarium (Scopoli, 1763)

Fam. Chrysomelidae

  • Altica oleracea (Linnaeus, 1758)
  • Chaetocnema tibialis (Illiger, 1807)
  • Cheilotoma erythrostomaitalica Leoni, 1906
  • Coptocephala unifasciata (Scopoli, 1763)
  • Crioceris duodecimpunctata (Linnaeus, 1758)
  • Cryptocephalus (Cryptocephalus) cordiger (Linnaeus, 1758)
  • Dibolia cryptocephala (Koch, 1803)
  • Exosoma lusitanicum (Linnaeus, 1767)
  • Galeruca tanaceti (Linnaeus, 1758)
  • Luperus biraghii Ragusa, 1871
  • Luperus longicornis (Fabricius, 1781)
  • Pachybrachis fimbriolatus Suffrian, 1848
  • Phyllotreta nigripes (Fabricius, 1775)
  • Phyllotreta procera (Redtenbacher, 1849)
  • Phyllotreta punctulata (Marsham, 1802)

Superfam. Curculionoidea

  • Attelabus nitens (Scopoli, 1763)
  • Otiorhynchus (Thalycrynchus) perdix (Olivier, 1807)
  • Otiorhynchus (Otiorhynchus) luigionii A. Solari & F. Solari, 1908
  • Otiorhynchus (Necotaleus) sirentensis sirentensis D'Amore, 1906
  • Otiorhynchus (Acunotus) lutosus Stierlin, 1858
  • Minyops carinatus (Linnaeus, 1767)

NEUROPTERA

  • Coniopteryx (Metaconiopteryx) arcuata Kis, 1965
  • Semidalis aleyrodiformis (Stephens, 1836)
  • Chrysopa pallens (Rambur, 1838)
  • Chrysopa viridana Schneider, 1845
  • Chrysopa walkeri McLachlan, 1893
  • Chrysoperla carnea complex
  • Cunctochrysa albolineata (Killington, 1935)
  • Mallada flavifrons complex
  • Mallada prasinus (Burmeister, 1839)
  • Mallada zelleri (Schneider, 1851)

DIPTERA

  • Simulium (Nevermannia) angustitarse (Lundstrom, 1911)

LEPIDOPTERA

Fam. Papilionidae

  • Papilio machaon Linnaeus, 1758
  • Iphiclides podalirius (Linnaeus, 1758)
  • Parnassius apollo (Linnaeus, 1758)
  • Parnassius mnemosyne (Linnaeus, 1758)
  • Zerynthia polyxena (Denis & Schiffermüller, 1775)

Fam. Pieridae

  • Aporia crataegi (Linnaeus, 1758)
  • Pieris brassicae (Linnaeus, 1758)
  • Pieris napi (Linnaeus, 1758)
  • Pieris ergane (Hübner, 1828)
  • Pieris rapae (Linnaeus, 1758)
  • Pieris edusa (Fabricius, 1777)
  • Euchloe ausonia (Hilner, 1804)
  • Anthocharis cardamines (Linnaeus, 1758)
  • Anthocharis euphenoides Staudinger, 1869
  • Colias alfacariensis Ribbe, 1905
  • Colias crocea (Geoffroy, 1785)
  • Gonepteryx rhamni (Linnaeus, 1758)
  • Leptidea sinapis (Linnaeus, 1758)

Fam. Lycaenidae

  • Lycaena alciphron (Rottemburg, 1775)
  • Lycaena italica (Calberla, 1887)
  • Lycaena phlaeas (Linnaeus, 1761)
  • Lycaena tityrus (Poda, 1761)
  • Lycaena virgaureae (Linnaeus, 1758)
  • Thecla betulae (Linnaeus, 1758)
  • Favonius quercus (Linnaeus, 1758)
  • Satyrium acaciae (Fabricius, 1787)
  • Satyrium ilicis (Esper, 1779)
  • Satyrium spini (Denis & Schiffermüller, 1775)
  • Callophrys rubi (Linnaeus, 1758)
  • Leptotes pirithous (Linnaeus, 1767)
  • Lampides boeticus (Linnaeus, 1767)
  • Cupido argiades (Pallas, 1771)
  • Cupido minimus (Fuessli, 1775)
  • Cupido osiris (Meigen, 1829)
  • Celastrina argiolus (Linnaeus, 1758)
  • Pseudophilotes baton (Bergsträsser, 1779)
  • Glaucopsyche alexis (Poda, 1761)
  • Phengaris arion (Linnaeus, 1758)
  • Maculinea rebeli (Hirsche, 1904)
  • Plebejus argus (Linnaeus, 1758)
  • Lycaeides argyrognomon (Bergsträsser, 1779)
  • Lycaeides idas (Linnaeus, 176 I)
  • Aricia agestis (Denis & Schiffermüller, 1775)
  • Cyaniris semiargus (Rottemburg, 1775)
  • Polyommatus bellargus (Rottemburg, 1775)
  • Polyommatus coridon (Poda, 1761)
  • Polyommatus damon (Denis & Schiffermüller, 1775)
  • Polyommatus daphnis (Denis & Schiffermüller, 1775)
  • Polyommatus dorylas (Denis & Schiffermüller, 1775)
  • Polyommatus eros (Ochsenhheimer, 1808)
  • Polyommatus icarus (Rottermburg, 1775)
  • Polyommatus thersites (Cantener, 1834)
  • Polyommatus virgilius (Oberthür, 1910)

Fam. Nymphalidae

  • Nymphalis antiopa (Linnaeus, 1758)
  • Nymphalis polychloros (Linnaeus, 1758)
  • Inachis io (Linnaeus, 1758)
  • Vanessa atalanta (Linnaeus, 1758)
  • Vanessa cardui (Linnaeus, 1758)
  • Aglais urticae (Linnaeus, 1758)
  • Polygonia c-album (Linnaeus, 1758)
  • Polygonia egea (Cramer, 1775)
  • Argynnis adippe (Denis & Schiffermüller, 1775)
  • Argynnis aglaja (Linnaeus, 1758)
  • Argynnis niobe (Linnaeus, 1758)
  • Argynnis pandora (Denis & Schiffermüller, 1775)
  • Argynnis paphia (Linnaeus, 1758)
  • Issoria lathonia (Linnaeus, 1758)
  • Brenthis daphne (Denis & Schiffermüller, 1775)
  • Boloria euphrosyne (Linnaeus, 1758)
  • Boloria pales (Denis & Schiffermüller, 1775)
  • Melitaea athalia (Rottemburg, 1775)
  • Melitaea cinxia (Linnaeus, 1758)
  • Melitaea didyma (Esper, 1779)
  • Melitaea phoebe (Goeze, 1779)
  • Melitaea trivia (Denis & Schiffermüller, 1775)
  • Melitaea varia (Meyer-Dur, 1851)
  • Euphydryas provincialis (Boisduval, 1828)
  • Limenitis camilla (Linnaeus, 1764)
  • Limenitis reducta Staudinger,1901

Fam. Satyridae

  • Satyrus ferula (Fabricius, 1793)
  • Kanetisa circe (Fabricius, 1775)
  • Hipparchia fagi (Scopoli, 1763)
  • Hipparchia hermione (Linnaeus, 1764)
  • Hipparchia semele (Linnaeus, 1758)
  • Hipparchia statilinus (Hufnagel, 1766)
  • Chazara briseis (Linnaeus 1764)
  • Erebia alberganus (de Prunner, 1798)
  • Erebia carmenta Fruhstorfer, 1907
  • Erebia ligea (Linnaeus, 1758)
  • Erebia meolans (de Prunner, 1798)
  • Erebia neoridas Boisduval, 1828
  • Lasiommata megera (Linnaeus, 1767)

Fam. Hesperiidae

  • Pyrgus armoricanus (Oberthür, I 9 I 0)
  • Pyrgus malvoides (Elwes & Edwards, 1897)
  • Pyrgus serratulae (Rambur, 1839)
  • Pyrgus sidae (Esper, 1782)
  • Spialia sertorius (Hoffmannsegg, 1804)
  • Carcharodus alceae (Esper, 1780)
  • Carcharodus flocciferus (Zeller, 1847)
  • Carcharodus Iavatherae (Esper, 1780)
  • Erynnis tages (Linnaeus, 1758)
  • Heteropterus morpheus (Pallas, 177 I)
  • Thymelicus Iineolus (Ochsenheimer, 1808)
  • Hesperia comma (Linnaeus, 1758)
  • Ochlodes venatus (Bremer & Grey, 1853)

Fam. Zygaenidae

  • Zygaena carniolica (Scopoli, 1763)
  • Zygaena ephialtes (Linnaeus, 1767)
  • Zygaena erythra (Hübner, 1806)
  • Zygaena filipendulae (Linnaeus, 1758)
  • Zygaena lonicerae (Scheven 1777)
  • Zygaena oxytropis Boisduval, 1828
  • Zygaena punctum Ochsenheimer, 1808
  • Zygaena purpuralis (Brünnich, 1763)
  • Zygaena romeo Duponchel, 1835
  • Zygaena rubicunda (Hübner, 1790)
  • Zygaena transalpina (Esper, 1781)
Parnassius apollo
Parnassius apollo
(foto di: Antonio Monaco)
Riserva Naturale Regionale Monte Genzana Alto Gizio
© 2024 - Comune di Pettorano sul Gizio
Piazza Zannelli, 12 - 67034 Pettorano sul Gizio (AQ)
Tel 0864/487006 - Email: info@riservagenzana.it
C.F. 83002390660 - P.Iva 00223990664
Privacy - Note legali